Edukacja w Tarnogrodzie

Edukacja w Tarnogrodzie

W Tarnogrodzkiej Szkole Cukrzycy dnia 5 czerwca 2014 roku odbyło się spotkanie edukacyjne, a wykład pt. “Zespół metaboliczny – problem XXI wieku” poprowadziła dr Grażyna Klenk – Jarząbek z Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Przychodnia Lekarska w Tarnogrodzie. Wykład został przygotowany przez Porozumienie Zielonogórskie Lekarzy.

Oto treść wykładu: “Zespół metaboliczny – problem społeczny XXI wieku”

Zespół metaboliczny – jest zbiorem wzajemnie powiązanych czynników zwiększających istotnie ryzyko rozwoju miażdżycy i cukrzycy typu 2 oraz ich powikłań sercowo – naczyniowych. Polega na współistnieniu wielu czynników ryzyka: otyłości, zaburzenia tolerancji glukozy, zwiększonego stężenie trójglicerydów, zmniejszonego stężenie dobrego cholesterolu HDL, podwyższonego ciśnienie tętnicze. Wraz z narastaniem epidemii otyłości na świecie, wzrasta częstość zespołu metabolicznego W Polsce zespół metaboliczny występuje u ponad 20% dorosłych. Jego częstość rośnie wraz z wiekiem – poniżej 30. roku życia – u 4% osób – powyżej 64. roku życia – u 40% osób.

Zespół metaboliczny – rozpoznanie
Warunkiem rozpoznania zespołu metabolicznego jest stwierdzenie otyłości brzusznej. Otyłość brzuszną rozpoznajemy przy użyciu bardzo prostego pomiaru, który każdy może wykonać samodzielnie w domu. Wystarczy zmierzyć miarą krawiecką obwód brzucha w jego najszerszym miejscu. Jeżeli obwód ten jest większy niż 94 cm u mężczyzny a 80 cm u kobiety to jest to otyłość brzuszna. Metodą oceny masy ciała jest BMI (Body Mass Index) czyli Wskaźnik Masy Ciała. Charakteryzuje on relację pomiędzy masą ciała a wzrostem. Wyliczamy go w następujący sposób BMI= masa ciała [kg] / wzrost2 [m2]. Przyjęta aktualnie interpretacja BMI: < 20 kg/m2 – niedobór masy ciała 20-25 – prawidłowa masa ciała 25-30 – nadwaga 30-40 – otyłość > 40 – otyłość olbrzymia

Dlaczego tak ważna jest rola otyłości w rozwoju cukrzycy i chorób serca i naczyń? Otyłość brzuszna (centralna) to znaczne zwiększenie masy tkanki tłuszczowej w obrębie brzucha. Z tkanki tej, poprzez aktywność enzymu lipazy lipoproteinowej uwalniane są w nadmiarze wolne kwasy tłuszczowe (FFA). Powoduje to zwiększony napływ i gromadzenie wolnych kwasów tłuszczowych w komórkach mięśni i wątroby. Staje się to przyczyną rozwoju oporności tych komórek na działanie insuliny. Następstwem gromadzenia wolnych kwasów tłuszczowych i insulinooporności komórek jest zmniejszenie zużycia glukozy w mięśniach. W wątrobie dochodzi wówczas do jej stłuszczenia, zwiększenia powstawania glukozy, trójglicerydów oraz lipoprotein o bardzo małej gęstości. Wszystko to razem powoduje insulinooporność i hiperinsulinemię, podwyższenie poziomu cukru i zaburzenia gospodarki lipidowej nasilające miażdżycę. Wszystkie wymienione zaburzenia są charakterystyczne dla zespołu metabolicznego Aby rozpoznać zespół metaboliczny, oprócz stwierdzenia otyłości brzusznej, należy stwierdzić dwa dodatkowe kryteria spośród czterech wymienionych:

  • Trójglicerydy ponad 1,7 mmol/l (150 mg/dl)
  • HDL cholesterol poniżej 1,0 mmol/l (40 mg/dl) u mężczyzn lub poniżej 1,3 mmol/l (50 mg/dl) u kobiet
  • Ciśnienie skurczowe ponad 130 mmHg lub rozkurczowe powyżej 85 mmHg lub już leczone nadciśnienie
  • Glukoza powyżej 5,6 mmol/l (100 mg/dl) lub już leczona cukrzyca typu 2.

Po przyjęciu tych kryteriów, rozpoznanie zespołu metabolicznego okazało się być bardzo łatwe w praktyce. Wystarczy wykonanie prostych pomiarów w gabinecie lekarskim (waga, obwód talii) oraz maksymalnie 3 oznaczeń laboratoryjnych. Wiadomo wówczas kto jest szczególnie narażony na przyśpieszony rozwój miażdżycy.

Leczenie
Najlepszym sposobem leczenia opisywanych chorób jest niedopuszczenie do ich rozwoju. Badania wykazały, że osiągnięcie lepszego wyrównania cukrzycy, wyrażającego się obniżeniem HbA1c chociaż o 1% zmniejsza bardzo istotnie ryzyko wystąpienia udaru mózgu i zawału serca. Zmniejsza się ryzyko śmierci z ich powodu o ponad 20%. Zalecany poziom HbA1c to poniżej 7,0%, a bardzo często osoby z cukrzycą mają wyniki HbA1c powyżej 10%.

Osoba z cukrzycą pragnąca uniknąć poważnych powikłań sercowo-naczyniowych nie może ograniczać się tylko do leczenia cukrzycy. Ważne jest też kontrolowanie pozostałych czynników ryzyka: nadciśnienia tętniczego i zaburzeń gospodarki lipidowej z dążeniem do osiągnięcia zalecanych wyników (ciśnienie tętnicze poniżej 140/90 mmHg, poziom cholesterolu całkowitego poniżej 175mg/dl i LDL cholesterolu poniżej 100mg/dl). Obniżenie ciśnienia rozkurczowego już o 5mmHg zmniejsza ryzyko wystąpienia udaru mózgu o 34% a zawału serca o 21%.

Dane uzyskane w badaniach polskiej populacji nie są optymistyczne. Stwierdzono, że wśród osób z cukrzycą aż 77% choruje na nadciśnienie tętnicze, u 67% stwierdzono za wysokie stężenie cholesterolu a prawie 50% cierpi na otyłość. Niestety prawie połowa pali papierosy (44%). Złożony mechanizm powstawania miażdżycy wymaga jednoczesnego przyjmowania leków na cukrzycę, leków obniżających podwyższone ciśnienie tętnicze, leku regulującego poziom cholesterolu i tabletki z kwasem acetylosalicylowym. Wynika z tego wyliczenia, że na ogół potrzebne są codziennie co najmniej 4 różne leki. Bardzo istotne jest zaprzestanie palenia papierosów.

Leczenie polega też na modyfikacji stylu życia, a przede wszystkim na zmianie sposobu odżywiania. Należy znacznie ograniczyć spożycie tłuszczu, zwłaszcza zwierzęcego, w tym również tego ukrytego w tłustym mięsie i wędlinach. Należy też zmniejszyć ilość zjadanych cukrów prostych (słodyczy) i złożonych – chleba, ziemniaków, ryżu, kaszy. Czym zastąpić te produkty? Warzywami – zwłaszcza świeżymi i surowymi (pomidory, sałata, kapusta, papryka) przygotowanymi z odrobiną oliwy z oliwek. Warzywa, zwłaszcza zielone, powinny być spożywane w każdym posiłku. Szczególnie teraz, gdy są dostępne praktycznie przez cały rok.

Stopniowa redukcja masy ciała zmniejsza ryzyko. Nie jest przy tym konieczne uzyskanie prawidłowej masy ciała. Utrata już 10% aktualnej wagi przynosi bowiem osobie otyłej bardzo wyraźne korzyści. Zmniejsza umieralność o ponad 20%, powoduje obniżenie o 20 mmHg ciśnienia skurczowego i o 10 mmHg ciśnienia rozkurczowego. Obniżenie tylko o 10% masy ciała powoduje obniżenie aż o 50% poziomu cukru na czczo w cukrzycy typu 2, o 10% – cholesterolu całkowitego i o 30% – trójglicerydy

Zwiększenie aktywności fizycznej – to stałe zalecenie lekarskie, najczęściej ignorowane przez pacjentów. Aktywność fizyczna wskazana jest w każdym wieku. Zawsze musi być dostosowana do indywidualnych możliwości. Zacznijmy od codziennego, godzinnego spaceru. Warto pojechać na chociażby krótką wycieczkę rowerową.

Po wykładzie dietetyk prowadząca Poradnię Dietetyczną w Biłgoraju mgr Monika Ćwikła odpowiadała na różne zadane w tym temacie pytania oraz przeprowadziła bezpłatnie badania tkanki tłuszczowej dla osób, które chciały sobie takie badania wykonać, a byli to wszyscy, którzy przyszli na spotkanie. Poradnia Dietetyczna, którą prowadzi mgr Monika Ćwikła mieści się w Przychodni Twój Lekarz przy ul. Pojaska 3.

Prezes Władysław Chodkiewicz przedstawił za agencją P.A.P. dwie ciekawe informacje, jedna o badaniach naukowców Czeskich jak się odżywiać – 1700 kcal spożywać w dwóch posiłkach czy sześciu, stwierdzili że grupa która spożywała 1700 kcal w dwóch posiłkach schudła i miała mniejsze cukry. Druga informacja dotyczyła jak podaje PAP Nauka w Polsce. Badacze w Kanadzie zaobserwowali że molekuła o nazwie protektyna DX (PDX) powoduje zwiększenie produkcji i uwalnianie interleukiny 6 w komórkach mięśniowych, kontrolując w ten sposób poziom glukozy we krwi i redukując insulinooporność. Jest to przełomowa cząsteczka do walki z cukrzycą. Podobne efekty uzyskuje się zwykle dzięki ćwiczeniom fizycznym.

Prezes przedstawił wystąpienie Posła na Sejm R.P Jacka Czerniaka do Ministra Zdrowia Bartosza Arukowicza i Dyrektora Lubelskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowie w temacie zlikwidowanej od 01-04-2014 r. podstawowej opieki zdrowotnej w soboty, niedziele oraz dni świąteczne w Tarnogrodzie, która wcześniej funkcjonowała. Wystąpienie jest na prośbę diabetyków z Tarnogrodu, pod która podpisał się Władysław Chodkiewicz. Wszyscy ze spotkania wychodzili zadowoleni, bo każdy znalazł coś dla siebie czy w edukacji czy w badaniach czy informacji o praktycznym odżywianiu w cukrzycy i problemach społecznych. Kolejne spotkanie edukacyjne odbędzie się po wakacjach we wrześniu. Dziękujemy dr Grażynie Klenk-Jarząbek za przedstawiony wykład oraz pani dietetyk mgr Monice Ćwikła za przeprowadzone badania i ciekawe spostrzeżenia dotyczące odżywiania.

Władysław Chodkiewicz
prezes Koła Diabetyków w Tarnogrodzie